środa, 10 kwietnia 2013

konwersja pożyczek wspólnika na kapitał zapasowy?

Dopuszczalność zamiany zobowiązania spółki wobec wspólnika z tytułu pożyczki udzielonej spółce na udziały w podwyższonym kapitale zakładowym spółki z o.o. (w praktyce zwane konwersją pożyczek na kapitał zakładowy) nie budzi wątpliwości.

Ostatnio jednakże spotkałam się z zagadnieniem ewentualnej dopuszczalności konwersji pożyczek wspólnika na kapitał zapasowy spółki z o.o.


W mojej ocenie taka konwersja wprost, bez dokonania dodatkowych czynności prawnych jest niedopuszczalna.

Niedopuszczalność ta wynika po pierwsze z samej istoty kapitału zapasowego. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych (art. 154 § 3, art. 192) oraz z ustawą o rachunkowości (art. 36) bowiem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością taki kapitał tworzy się z zysku, z agio lub z dopłat wspólników.

Po drugie i myślę, że najważniejsze, z punktu widzenia prawnego taka konwersja stanowiłaby w istocie zwolnienie z długu w rozumieniu art. 508 k.c. (umorzenie pożyczki). Przeciwnie bowiem niż w przypadku zamiany pożyczek na udziały (gdzie w zamian za umorzenie wierzytelności wspólnika o zwrot pożyczki wspólnik uzyskuje udziały w kapitale zakładowym spółki), taka zamiana nie dawałby ze strony spółki wspólnikowi żadnego ekwiwalentu, a zatem czynność ta miałaby w istocie charakter umownego zwolnienia z długu. To z kolei miałoby swoje konsekwencje podatkowe, albowiem taka umorzona pożyczka stanowiłaby przychód spółki podlegający opodatkowaniu. Oczywiście w rezultacie kwoty z umorzonych pożyczek mogłyby znaleźć się w kapitale zapasowym, ale już jako zysk spółki powstały w wyniku umorzenia pożyczek, a nie wprost jako konwersja tych pożyczek.

Jak zatem zgodnie z przepisami "wprowadzić" pożyczki na kapitał zapasowy sp. z o.o.?

Istnieją między innymi dwa sposoby.

Pierwszym z nich jest podwyższenie kapitału zakładowego spółki i pokrycie podwyższenia wierzytelnościami wspólnika względem spółki z tytułu pożyczek.

Żeby jednak pożyczki zostały przeniesione na kapitał zapasowy spółki a nie na kapitał zakładowy  -kwota podwyższenia musi być niższa niż wartość pożyczek, natomiast pokrycie podwyższenia musi zostać dokonane całą kwotą pożyczek. W ten sposób kwota pożyczki równa wysokości objętego podwyższenia powiększy kapitał zakładowy spółki, natomiast nadwyżka (agio), zgodnie z art. 154 § 3 k.s.h. będzie przelana na kapitał zapasowy.

Drugim sposobem jest uchwalenie dopłat do kapitału zakładowego (oczywiście pod warunkiem, że umowa spółki taką możliwość przewiduje, a jeśli nie przewiduje to wyłącznie pod warunkiem uprzedniej zmiany umowy spółki), konwersja wierzytelności z udzielonych pożyczek na poczet roszczenia spółki o dopłaty i w końcu przelanie tych dopłat na kapitał zapasowy.

15 komentarzy:

  1. Zgadzam się, konwersji pożyczek wspólnika na kapitał zapasowy spółki z o.o. nie powinna mieć miejsca.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cieszę się. Niestety nie wszyscy księgowi się z tą opinią zgadzają. Spotkałam się ze zdaniami przeciwnymi i stąd właśnie inspiracja do napisania tego posta.

      Usuń
  2. Bardzo interesujące informacje. Czytałem z wielkiem zaciekawaniem.

    OdpowiedzUsuń
  3. Trzeba posiadać umiejętności redaktora, żeby tak fajnie prowadzić blog i pisać takie udane artykuły.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bardzo dziękuję. Cieszę się, że artykuły są przydatne.

      Usuń
  4. Ten komentarz został usunięty przez autora.

    OdpowiedzUsuń
  5. witam,

    interesujący artykuł, natknąłem się ostatnio na taką interpretację indywidualną: ITPB2/4514-71/15/TJ (Konwersja pożyczki na kapitał zapasowy)

    Czy interpretację wydano w takim razie w oparciu o nieprawidłowe założenie w zakresie KSH?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bardzo dziękuję za ten wpis.

      Faktycznie wygląda na to, że organ skupiając się na zadanych mu kwestiach pcc nie dokonał w ogóle analizy możliwości dokonania takiej konwersji w świetle ksh, a jedynie ocenił, że taka czynność nie będzie podlegała pcc. Tym samym z opinii nie wynika, że taka czynność jest możliwa a jedynie, że nie podlega ona pcc.

      Z logicznego punktu widzenia odpowiedź urzędu jest trafna, albowiem katalog czynności opodatkowanych pcc jest zamknięty i faktycznie ewentualna "konwersja pożyczek na kapitał zapasowy" w nim się nie znajduje.

      Nie zmienia to jednak faktu, że w mojej ocenie taka czynność nie jest dopuszczalna w świetle ksh zaś treść opinii potwierdza tylko niestety, że interpretacje organów podatkowych bywają wybiórcze i mogą wprowadzać podatników w błąd.

      pozdrawiam serdecznie

      Usuń
    2. idąc dalej, czy organ wydający decyzję nie musi badać czy oceniana prawidłowość zastosowania przepisów prawa wobec zdarzenia faktycznego (lub przyszłego) jest w zakresie prawnie skutecznego zdarzenia gospodarczego?

      Usuń
    3. Oczywiście. Dla zapewnienia spójności systemu prawnego oraz zachowania zaufania obywatela do organów, a także chociażby uniknięcia śmieszności powinien badać. Możemy sobie przecież wyobrazić zapytanie (przyszłe zdarzenie), czy zakup działki na Marsie podlega opodatkowaniu pcc i odpowiedź, że nie podlega, gdyż nie obejmuje takiej czynności katalog z ustawy o pcc. Brzmi to absurdalnie, ale przecież w zasadzie jest sytuacją analogiczną do wskazanej przez Pana interpretacji.

      Niestety literalnie czytając ordynację podatkową widzimy, że organ dokonuje interpretacji przepisów prawa podatkowego i tylko takie leży w jego obszarze zainteresowania (art. 14b ordynacji podatkowej).

      Co więcej, w jednej z prowadzonych przeze mnie spraw organ wprost napisał, że to podatnik sobie ustala czynność i jej rodzaj a organ tylko stwierdza skutki podatkowe. Tym sposobem organ zawsze obroni swoje stanowisko.

      Usuń
  6. dziękuję, analogia do Marsa znakomita ;)

    OdpowiedzUsuń
  7. Witam, jeżeli zaś spółka posiada nieuregulowane zobowiązania wobec spółki y, czy jest - w drodze analogii do powyższego - potraktowanie tych zobowiązań jako wpłat na kapitał zapasowy?

    OdpowiedzUsuń
  8. oczywiście spółka y jest wspólnikiem spółki x

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzień dobry

      Tak jak pisałam powyżej, konwersja pożyczek na kapitał zapasowy jest w mojej ocenie dopuszczalna.

      pozdrawiam serdecznie

      Usuń